Aleksandri i Madh, gjuha burashaski dhe Ilirët e Pakistanit

Burushet:


Burushet, gjithashtu te njohur si Burushas, jetojne ne tre zona malore ne Pakistanin verior qe njihet me emrin Hunza. Asnjeri nuk di origjinen e sakte te Burusheve, por sipas legjended, 3 ushtar nga ushtria e Aleksandrit te Madh, erdhen dhe u vendosen ne Hunza rreth 300 BC. Nje tjeter histori thote se Burushet, u spostuan poshte nga veriperendimi i Indise nga pushtuesit Indo-Arjan. Per qindra vjet territori i krahines se Hunza udhehiqeshe nga nje princ. Me vone nga 1892 deri ne 1949, Anglezet ishin ata qe benin ligjin ne keto territore. Ne 1949, Pakistani morri perseri kontrollin e Hunza. Kjo u arrit nepermjet traktatit qe u krye me Kombet e Bashkuara dhe qe solli fundin e luftes Pakistan-Indi per kete krahine. Burushet jane njerez shume krenar dhe mjaft mikprites. Shume prej tyre kryesisht punojne token, por disa merren dhe me tregeti dhe turizem

Disa nga Burushat punojne per shtetin. Lidhjet familjare te Burusheve jane shume te rendesishme. Burri eshte gjithmone ne krye te familjes. Ato zakonisht nuk martohen me asnje grup tjeter etnik, as Hunza ose Nagar Burusho. Shtepite e tyre jane ndertuar me beton ose gur dhe nuk jane shume te ngrohta nga dimri. Zakonisht perdoret Kerosene per tu ngrohur. Burushet hajne shume fruta, perime dhe prodime gruri. Disa nga ushqimet e tyre te preferuara jane pjeshka, kajsia dhe arrat. Ata rrisin dhente per lesh dhe qumesht. Industria e tyre primare eshte prodhimi i rrobave prej leshi dhe kajsia te thara.

Gjuha qe flitet nga Burushet quhet Burushaski. Eshte gjuha e tyre kryesore por nuk eshte akoma nje gjuhe qe shkruhet. Njerez te kualifikuar nevojiten per te formuluar alfabetin e ketyre njerezve, ne nje menyre qe Bibla te perkthehet ne gjuhen e tyre. Hunza, Nagar dhe Lugina Yasin kane dialekte te vecanta. Shume ngjashmeri ka ndermjet Hunza dhe dialektit Nagar. Urdu eshte gjuha kombetare e Pakistanit dhe eshte dhe gjuha dytesore e Burusheve.

Tradicionalisht, Burushet ishin animist, besonin ne objekte qe nuk kane shpirt, por Islami tani eshte feja e tyre. Burushet kane nje diference nga lugina ne lugine te klasifikuar se nga kush fraksion i Islamit ato ndjekin. Shume prej tyre jane Ismails, te tjeret Shia ose Sunni. Aga Khan qe eshte dhe udheheqesi shpirteror i Ismailive dhe thuhet se eshte i vetmi qe ka Shpirtin e Shenjte. Ata besojne se ai eshte rapresentuesi i Zotit ne toke. Ismaili nuk besojne se Jezusi ishte femija i zotit, por ama ato besojne se ai qe nje profet i madh. Burushet nuk kane asnje fare urrejtje ndaj Krishtereve sepse ato pranohen si udheheqesat shpirteror ne kuptimin vellazeror. Ata madje jane dhe te hapur sa here ka diskutime per Zotin dhe nuk e dekurajojne kurre ate qe do te lexoj Biblen. Shiitet nuk jane dhe aq te hapur.

Ne ditet e sotme populli Burush vuan shume nga shendeti. Mungesa e ujit, dhe izolimi nga bota kane ndikuar shume ne varferine e keti rrajoni.

Perkthyer
S. Anderson

-----------------------------

Artikulli nga revista "The Bridge"
Do postoj vetem pjesen qe flitet per Burushasket, pasi ka dhe pjese per popullin Pashtun=Pushtus, etj etj. Personi qe ka kryer kete artikull ka siguruar ne dore artikuj eksluziv nga bibloteka e Columbia University.

Rexh Xhakli

"I became a friend of the Church's Council and after some days one of the church advisors called çiko phones me to let me know about their difficult position. During the conversation he told me that he found that I was interested about the history of Albanians and he wanted to show me what his father or his grandfather had told him. He told to me that his father had graduated at the Cairo University and as a student he went for a walk together with an Albanian student. A student of another nationaliy joined them too, their friend. While, they were walking they spoke in Arabic language. When they had to talk about something that was secret they spoke in Albanian in order not to be understood by their friend. Their friend kept quiet and when they finished the conversation he told them that he understood everything, and that he speaks that language too. Two Albanian students remained amazed and asked him why he didn't tell what he had studied Albanian language. He swore that he had never studied Albanian, but that language was spoken in his birthplace. They told him how could be spoken the Albanian language there; that he came from the cursed (edituar) in Pakistan near India. He esplained them that his country was called Burria(men)(Burushu) and surely all of them were burria (men-soldiers) of Alexander the Great. The two Albanian stubborn students didn't believe to him. The boy became nervous becouse they called him a liar. He wrote to hsi father that when he will buy him the ticket for sumemr holidays he wanted to take two of his friends from the university who were speaking Albanian language. So, two Albanians went on summer holydays together with their friend in the place called Burria and when they arrived there they remaned senseles when they realized that they were speaking Albanian Langauge(surely in dialect). The boy's father since he was the Governor of Burria accepted them with a lot of pleasure and explained to them many interesting things and told to them that beyong the monuntains on the Indian part live our people in a place calles Kaushet(Qaushet).
I think that they didn't settle there after the murder of Achilles(Cleats), but they remained there when Alexander the Great decided to come back from India to Babylon and older soldiers who were Phillip's soldiers, bedore leaving he asked them to go through Hindu Kush, an easier way for older people. Whereas he left himself, Petale, India, through the desert of Makran, a very difficult and dangerous road. Whereas half of the army leaded by Narkos was aksed by him to go through the Indian Ocean, thinking that he will be connected with Nile and will come out in the Mediterranean Sea. I think that those who were sent through Hindi Kush about six thousand soldiers stopped in actual Burria. But, it is not sure yet becouse Alexander in order to protect the rear of the supplies he left many of his soldiers as in Baktria and in any other fortress. Burushu could be any of those soldiers.

Common mistake

Whereas in 1990, in a cocktail in Washington t was my honor to have a long conversation with the Pakistani's abassador in Washington and I asked him: "Tell me does it look like that the family Buta seems to be with European face that it is whiter from other Pakistanis". He told me that they are Greeks and remained there after Alexander, they even have the monument of Alexander the Great in their town and that they are called Pashtun-Pashto-Invader(Pushtues-Albanian).
----------------------------------------------------------------------

Marre nga "The Bridge" fq25.

=================================================

Eshte bere nje studim nga nje Egjiptjan mbas kesaj ndodhie. Teza eshte mbrojtur ne Oxford dhe vendos perfundimisht lidhjen Ilire te asaj gjuhes. Vereni pra se si ka ngelur qe ata jane Grek, pro nga ana tjeter keta akoma nuk dine te shkruajne gjuhen e tyre, pasi sahati i ka mbetur 2400 vjet prapa, ne kohe kur Shqipja akoma nuk shkruheshe, ose edhe nese shkrueshe ishin shume shume te pakten qe dinin keto gjera. Shqipja duke ju referuar si Fallmerayerit, Faverial dhe Angely qe gjuhe e popullit dhe gjuha qe flitesh me shume ne gjith rrajonin.

Ne si shqiptar jemi pasardhes te ilireve, dhe edhe gjuha ilire asht nji gjuhe indoevropiane kentum, per per kete gja munt te lexoni studimet e linguistit dhe etimologut te madh shqiptar Eqerem Cabej, i cili i kushtoi tane jeten kesaj fushe. Persa i perket prejardhjes e gjuheve indoevropjane nga nji gjuhe e vetme, asht kjo vetem nji hipoteze qe ne baze linguistikes historike krahasuese dhe arkeologjise (Streitaxtkultur und Schnurkeramik).
Cila asht zanafilla e ilirishtes, mos ndoshta asht pellazgjishtja? Une tham se po. per kete asht i mendimit, si D' Angely ashtu edhe Aristidh Kola tek "Arvanitasit". Tani te marrim degezimin e pellazgjishtes ne gjuhe te ndryshme:
Pellazgjisht _____ilirisht
Pellazgjisht _______ Greqishtja dorike (sipas Aristidh koles)
Pellazgjisht _______ Greqishtja eolike (Sipas Aristidh koles)
Pellazgjisht _______ trakisht ??? (sipas hipotezave, trakishtja u fol ne maqedoni, bullgari dhe ne pjese te rumanise
Si eshte problemi tani?
Populli pellazg qe jetonte ne territoret e sotme shqiptare, duke qene nji popull malsor, pati shancin e madh, ne saj atyne maleve te padepertueshme(qe na kane mbrojt gjithmone), te trashigonte gjuhen pa ndryshime te medha, pra nji fjalor origjinal por detyrimisht te varfen; sepse gjuha duhet te marre e te jape qe te zhvillohet.

ndryshe ndodhi me fiset pellazge helene, gjuha pellazge e tyne u perzi me gjuhet e lindjes si gjuhen fenikase, arameishten, hebraisht, etj Sepse zona ku ishin ngulitur keto fise ishte e peshtatshme per tregti dhe ishte porte lundrimi per ne zonat dhe kulturat e tjera te mesdheut.
Gjuha pellazge helene si rrjedhim u zhvillu, u pasunu dhe per kete jena deshmitare edhe na sot, per letersine e tyne te shkelqyeshme klasike, qe ndoshta kane merite edhe shqiptaret per kete, sepse shume prej te ashtuquajturve "grek te medhenj" jane kene shqiptare, p,sh. "Aristoteles" Aleksadri (Leka) i madh.. Per Aristoteles qe ishte shqiptar mund te lexoni tek Sami Frasheri: Shqiperia, c'ka qene, c'fare eshte dhe c'do te behet.
por greqishtja e pagoi rande kete perzierje , sepse humbi origjinen.

Edhe ne kohen e ardhjes se sllaveve ne shek. 7. populli ilir gjuha e te cilit ishte latinizuar 30-40 % u veteizolua prap neper male, per te mos u perzier me te tjeret si psh me dyndjet sllave avare, turkmene. Dhe keshtu gjuha shqipe, qe tashma kishte marre disa plage nga latinishtja, shpetoi edhe nji here, pastaj nga shekulli i 7. deri ne shek e 12 shqiptaret zhduken nga historia, asht gjysmemijvjecari i erret, ku ne ballkan ka dyndje te medha barbare sllave dhe nuk ka shpetu asnji informacion.

Tani persa i perket armenishtes dhe finlandishtes. une nuk i njoh keto te dy gjuhe, por nga sa kam lexu, armenishtja asht nji gjuhe indoevropjane por nji gjuhe e grupit satem krejt larg natyres se shqipes. Edhe gjuhet baltike jane satem.
kurse gjuha finlandeze nuk asht gjuhe indoevropjane por e familjes finougre, ne familjen finougre gjuhet: Finlandisht, hungarisht, dhe turqisht. nuk kane te bajne aspak me gjuhet indoevropjane.
Persa i perket shqipes si kyci i zgjithjes per gjuhet evropjane jam dakort edhe une pasi shqipja rrjedh direkt per burimit ose nanes indoevropjane, por nuk jam dakort me moshen 9000 vjet, a nuk ju duket edhe ju kjo shifer dicka marramendese? Sepse zbulimet archeologjike gjuhesore nuk shkojne aq larg.
Persa i perket zhvillimt te dialekteve deri ne marrjen e statusit gjuhe te ndryshme, ky fakt per mu nuk ka pse te diskutohet, kjo nuk ndodh mbrenda 100 vjetesh por mbrenda mijera vjeteve. ketu po bi si shembull gjuhen gjermane dhe ate hollandeze , te cilat deri para 700 vjetesh ishn dialekte te se njajtes gjuhe gjermane te mesme (mittelhochdeutsch), ose te gjiutha gjuhet gjermanike si gjermanisht, suedisht norvegjisht, frisisht, etj. ishin para 2000 vjetesh dialekte te gjuhes se madhe gjermanike.

Marre nga 'Zeri Yt'