Qytetet Shqiptare

Qytet në Shqipërinë jugore. Vlora është qyteti i dytë më i madh portual pas Durrësit, me një popullsi afërsisht 85,000 (2003). Ndodhet ne jugperëndim te Shqipërisë, në Detin Adriatik dhe ështe kryeqyteti i Rrethit të Vlorës. Koordinatat: 40°28′N 19°29′E.

Qytet i lashtë dhe një nga portet kryesore te Shqipërisë.Ndodhet ne jugperendim te vendit,buzë Adriatikut. Ne lashtesi njihej me emrin Aulon.Gjurmet me te hershme i takojne shek. VI p.k. Ne shek. IV rrethohet me muri guri te latuar. Duke qenë një nyje e rrugëve tokësore e detare,i njohur për veren,ullinjte e kripen,u be porti kryesor i Ilirise pas rënies se Apolonise e Orikumit.Ne mesjete fatet e qytetit lidhen me keshtjellen e Kanines.Me 1081 u pushtua nga normanet,me 1205 nga Venediku,pastaj kaloi ne sundimin e Hohenshtaufeve gjermane dhe me 1272 u perfshi ne mbreterine e Arberise.Ne shek. V. u be një qendër e lulezuar tregtare e zejtare,si despotat me vete.Kaloi ne shek. XIV nën sundimin e Balshajve.Ishte e dëgjuar për punimin e hekurit,te shpatave,te mendafshit.për nxerrjen e kripes etj.Osmanet e pushtuan me 1417,ishte i pari port i pushtuar prej tyre ne Adriatik.Ne shekujt e mepasem ishte qendër sanxhaku.Me 1531 sulltan Sulejmani me guret e Aulones ndertoi një kala afër detit (ne vendin e stadiumit te sotëm) me trajte 8-kendeshe,e pershtatur për artileri.Brenda kishte kulla 7-kateshe e banesa.Mendohet se është projektuar nga arkitekt Sinani,ashtu si dhe Xhamia e Muradies (1542).Ne shek. XVII-XVIII qyteti u be përsëri një qendër e rëndësishme ekonomike - -tregtare dhe port eksporti e importi.Ali Pasha e mori me 1812.

Vlora ishte kryeqyteti i parë i Shqipërisë se pavarur.Me 28.12.1912 këtu Kuvendi Kombëtar shpall Pavaresine dhe formoi qeverine me Ismail Qemalin ne krye.Por ne dhjetor 1914 u pushtua nga italianet.Me 1920 u krijua komiteti "Mbrojtja Kombëtare",i cili organizoi forcat qe moren pjesë ne Luften e Vlorës dhe pushtuesit italiane te thyer u detyruan te pranojnë terheqjen me 2.9.1920. Qyteti kishte 4.000 banorë,ai vijoi te ishte vater e levizjes atdhetare e demokratike. Me rastin e varrimit te Avni Rustemit me 30.4.1924,u ngrit komiteti i cili organizoi kryengritjen e cila çoi ne Revolucionin e Qershorit 1924.Ne nentor u hap shkolla e mesme tregtare.U clirua me 15.10.1944

Komuna e Gjilanit gjendet në pjesën juglindore të Kosovës, krahina e Anamoravës. Viti i saktë i themelimit të Gjilanit nuk është i njohur. Në shekullin XVIII përmendet me emrin Moravë, si kadillëk në kuadër të sanxhakut të Vushtrrisë.Sot, Gjilani është njëra nga shtatë rrethet e Kosovës. Themelus te qytetit janë familja feudale shqiptare e Gjinajve.

Është një qyteze,qendër nahijeje ne kazane e Margellicit te sanxhakut te Prevezes te vilajetit te Janines,ne pjesen jugore te bregdetit shqiptar.

Ndodhet 45 km ne veriperendim te Prevezes dhe 55 km ne jugperendim te Janines.Ka 5000 banorë,një xhami,një keshtjelle te vjetër te ndertuar mbi një shkemb te futur ne det;përreth ka kopshte me portokalle e limone dhe ullishta te bukura.Ka shumë nerenxa qe janë tepër te kerkuara dhe qe pelqehen nga çifutët.Nga ky prodhim,popullsia ka nxjerre shumë te ardhura. eksportimet e tjera kryesore janë portokallet,limonat e vaji i ullirit; ne qyteze prodhohet një lloj sapuni ne ngjyrë geshtenje;e ka ajrin te kendshem e te mirë,qe u sjell mjaft dobi atyre qe vuajne nga semundje te mushkerive.Ka edhe banja deti shumë te dobishme.Megjithëse anijet nuk ndalin aty,ajo është skele për krahinen e Camerise,pasi aty vijnë e shkojnë barka me vela dhe zhvillojne tregti me Korfuzin dhe Triesten.Kjo qyteze për shumë kohe ka qenë ne dorë te anglezeve, por Ali pashë Tepelena e bleu qytezen nga shteti i lartpermendur, dhe me këtë rast popullsia u shperngul dhe kaloi ne ishujt.

Qyteti Struga ndodhet buzë Liqenit të Ohrit, në dy anët e lumit Drini i Zi në Shqipërinë Jugore por nën zgjedhen e republikës së ashtuquajtur "Maqedoni". Struga përmendet që nga antika dhe shtrihet në rrugën romake Via egnatia, ku përmendet me emrin ilir Enhallon.

Një nga qytetet me te lashta te Shqipërisë.Shtrihet ne dy brigjet e Osumit,aty ku hapet ne Ultesiren Perendimore, ne lartesine 59 m.U shpall qytet muze me 1961. Vendbanim i hershem ilir i shek. VI-V p.k. u shnderrua ne fillim te shek. III p.k. ne keshtjelle qytet.Lojti rol ne luftrat iliro-omake,i njohur me emrin Antipatrea.Ne fillim te shek. XI ishte vater e kryengritjeve kundër sundimit bizantin. Gjatë sundimit te Muzakajve ishte qendër e tyre. Lulezoi zejtaria, përmendet punimi i mendafshit. U ndertun brenda ne kala disa kisha me afreske te cmuara dhe pati një shkolle pikture e te bukurshkrimit,qe vijoi me pas si tradite.Me zmadhimin e qytetit përtej mureve te kalase,rreze kësaj lindi lagjja Mangelem,me pas Peroi e Vakefi.Osmanet e pushtuan B. me 1417,me 1431 u be qendër vilajeti. Ata shtypen me egersi kryengritjen me 1438.Muzaket e moren me ardhjen e Skenderbeut, por e humben me 1450. Skenderbeu u perpoq ta merrte me 1455 ne Betejen e Beratit por pa rezultat.Qyteti pesoi renie te madhe,në fund te shek. XVI kishte 710 shtepi.E rimori veten në fund te shek. XVII dhe perteriu traditat kulturore.Si qendër e sanxhakut fillojnë ndertimet e kultit mysliman (xhamia e Bajazitit II e shek. XV,xhamia Mbret e shek. XVI. xhamia e Plumbit 1555) dhe rindertimi i kishave. Onufri dhe i biri kanë pikturuar ne kishen e Shen Todhrit e te Shen Merise se Vllahernes.B. ka pasur poete e dijetare.Me 1670 kishte 5 medrese.U be qendër e pashallekut e Ahmet Pashe Kurtit dhe me 1870 u ndertua Ura e Gorices.Ali Pashe Tepelena e shtiu ne dorë me 1809 duke vënë mytesarif te birin,Myftarin dhe perforcoi kalane.

Qyteti i Beratit mori pamjen e sotme ne shek. XVIII e sidomos ne shek. XIX,pas termetit me 1851.Ishte qendra me e lulezuar ekonomike e kulturore e Shqipërisë se Jugut me tregti e zeje te zhvilluara,sidomos prodhimi i vajit,i duhanit etj. Ikonostaset e shek. XVIII tregojnë mjeshterine e gdhendjes se grurit.U zgjeruan lagjet Murad Celebija ne perëndim dhe Gorica përtej lumit (sot "Partizani").U ndertuan teqeja e Helvetineve ne qendër (1780),katedralja (1797),xhamia e Beqareve (1827) etj. Qendra ishte pazari,me rrugët si rreze,qe u prish ne cerekun e pare te shek. XX dhe u zevendesua me një rrugë tregtare-administrative.Banesa tipike është me dy kate,i sipermi i dalë,me shumë dritare me harqe,me gdhendje druri.Sidomos ne Mangalem shtepite ngjeshen njera pranë tjetres e perbejne brezare,nga ka marrë emrin Berati "qyteti i një mbi një dritareve". Deshmi e lulezimit te kulturëës është letërsia e bejtexhive me Nezim Frakullen,Sulejman Naibin etj. Me 1938 kishte 9.500 banorë,një punishte vaji,një fabrike mielli e pak zejtari.U clirua me 13.9.1944.

Është një qytet,qendër e vilajetit me te njëjtin emër.Ndodhet ne jug te vilajetit te Shkodrës 700 km ne jugperendim te Stambollit e 210 km ne jugperendim te Selanikut,ne bregun perendimor te liqenit me te njëjtin emër.Ka 35.000 banorë,30 xhami,6 kisha,2 sinagoge,3 teqe,disa medrese, një biblioteke, një gjimnaz,një shkolle fillore e disa shkolla fillore kuranike (mektep),një gjimnaz me emrin Zosimea,disa shkolla fillore dhe një shkolle për vajza vetëm për greket, një shkolle plotore për vllehet,një azil grek për jetim e te varfer si dhe një spital,një spital tjetër te ndertuar kohët e fundit nga bashkia,treg te bukur,hane e hamame te shumta,një keshtjelle te mbetur nga Ali pashë Tepelena,qe ndodhet mbi gadishullin qe futet brenda ne liqen,te rrethuar me hendek;përreth ka disa pende dheu.

Qytet ne Shqipërinë e Mesme, bën lidhjen midis jugut dhe veriut te Shqipërisë. Pranë qytetit ndodhen disa pika turistike si Manastiri i Ardenicës, Laguna e Karavastasë, plazhi dhe pylli natyral i Divjakës. Në hartën e arkeologjisë së Shqipërisë, rrethi i Lushnjes përmendet vetëm me qytetin e Barbunjës.

Një qyteze shqiptare e uzurpuar nga greket e ardhur nga Korfuzi. Një kohe ishte baze e Perandorise Romake. Dikur u shnderrua ne një qendër krishtere. Ne shekullin e 10-te u okupua nga Bullgaret, pastaj ne vitin 1550 u clirua nga Mehmet Pasha. Ne vitin 1825 u be pjesë e Pashallekut te Vlorës. Ndërsa ne shekullin e 19-te u shnderrua ne një qendër nga emigronin shqiptarët nga këto treva jashtë Republikës se Shqipërisë.

Qyteti i alfabetit shqip, tani ndodhet nën republiken e ashtuquajtur "Maqedoni" . Më 1908 në Manastir, mblidhet elita shqiptare për përcaktimin e Alfabetit të Gjuhës Shqipe.

Është një qyteze,qendër kazaje ne krahinen e Camerise,e cila formon pjesen juglindore te Shqipërisë,varet nga vilajeti dhe sanxhaku i Janines. Ajdonati ndodhet afersisht 40 km ne jugperendim te Janines dhe 18 ne lindje te limanit te Myrtos,rreze një mali,ne anën e majte te lumit Vuvo d.m.th ne lindje te tij.Pozicioni i tij është i lartë,me ajër shumë te mirë dhe i rrethuar me vreshta e kopshte.Popullsia e tija arrin ne 2500 njerëz, thuajse te gjithë myslimane dhe shqiptare.

Dardana është komuna më lindore e Kosovës, që kufizohet me kufirin e Serbisë, Prishtinën, Artanën dhe Gjilanin. Afro 58,500 banorë jetojnë në 74 fshatra dhe në bazë të regjistrimit të vitit 1991, në të cilën vështirë që mund të mbështetemi, 73 për qind ishin shqiptarë dhe 25 për qind serbë, me një përqindje të vogël të romëve,maqedonëve dhe malazezëve. Aktualisht popullata përbëhet nga afro 79 për qind shqiptarë, 21 për qind serbë, përfshirë në këtë shihër edhe një përqindje të vogël të romëve.

Shtrihet ne Shqipërinë veriore. Rrethet e saj: Oroshi,Spaçi, Kuzhneni, Fani, Dibrri, Kthella, Selita, Rraza, Kryezez, Bulgëri, Manatia, Vela.

Shtrihet në pjesën më përëndimore të Kosovës, që gjendet buzë Bjeshkëve të Nemuna, që ngriten mbi Malet e Rugovës. Komuna ka një sipërfaqe prej 602 km2. Peja është edhe një prej qendrave administrative të UNMIK-ut që mbulon tërë regjionin e Dukagjinit (komunat e Pejës, Gjakovës, Deçanit, Klinës dhe Burimit). Komuna e Pejës është e ndarë në 28 bashkësi territoriale, me 95 fshatra, me popullatë prej afro 125,000 vetë.

Është një qyteze,qendër kazaje ne sanxhakun e Prevezes te vilajetit te Janines,ndodhet 50 km ne veriperendim te Prevezes,ne një distance 10 km prej bregut te detit.Ka 3000 banorë,te gjithë janë myslimane shqiptare. Kazaja e Margellicit se bashku me nahijet e Parges e te Fanarit ka 71 fshatra me afersisht 25.000 banorë.E gjithë popullsia është shqiptare,pjesa me e madhe myslimane.Janë te njohur për guxim e trimëri.

Ky vend shtrihet ne pjesen veriore te Republikës se Shqipërisë.

Qyteti i Apollonisë gjendet nja njëzet kilometra tutje Fierit, ngjitur me Pojanin e sotëm. Ne kohët e sotshme, ky qytet ka mbetur një germadh e qyteterimit antik shqiptar.

Qytet shqiptar. Kufizohet me Kosovën e tanishme në jugperendim. Përbërja demografike, pozita e regjionit dhe jozhvillimi i tij këtë territor e kanë bërë të jetë jo stabil, në të cilin në menyrë specifike janë thyer rethanat politike, të sigurisë dhe tjera në Serbi, në Kosovë, dhe regjionin e gjerë.

Është një qyteze,qendër kazaje qe ndodhet ne sanxhakun e vilajetin e Janines,45 km ne veri te Janines,ne anet e lumit te Vjoses,ne rrezat e maleve qe ndodhen ne skajet e një fushe;ka 5500 banorë,nëpër rrethe ka shumë kullota,ku mbahen shumë dhen me qumeshtin e te cilave bëhet djathe i famshem shqiptar.Popullsia është shumë e zgjuar. Kazaja e Konices,rrethohet nga jugu me kazane e Janines,nga perndimi me sanxhakun e Gjirokastres,nga veriu me kazane e Leskovikut,nga lindja me vilajetin e Manastirit.Perbehet nga 34 fshatra me popullsi afersisht 35.000 banorë,prej te cileve gjysma janë myslimane shqiptare dhe te tjerët janë te krishtere shqiptare dhe vllehe.

Komuna e Skënderajt shtrihet në veri të Kosovës qendrore dhe në jug të komunës së Mitrovicës. Territori i komunës është malor, me malet e Qiqavicës me larrtësinë më të lartë prej 1080 metrash. Përbëhet nga 52 fshatra të organizuara në 12 bashkësi lokale. Para vitit 1999, komuna numëronte 65,000 banorë, 98% të tyre shqiptarë. Serbët, afro 700, banonin kryesisht në qytet dhe në dy fshatrat në pjesën veriore të komunës.

Shtrihet ne afersi te Vlorës (Qytet ne Juge te Shqipërisë). Kanina ishte qyteze dhe njëheritë fortifikat mbrojtese për qytetin e Vlorës gjatë periudhave të ndryshme te historisë.

Si vendbanim, Lipjani njihet që nga periudha romake, por jo si vend i rëndësishëm. Qytet me rëndësi dhe kryqëzim i rëndësishëm i rrugëve ishte Ulpiana, e cila ndodhej në verilindje në largësi rreth 10 km nga Lipjani. Lipjani, në periudhën romake ishte kryesisht një vendbanim i vogël në rrugën për në Lissum. Identifikimi i Lipjanit me emrin Ulpiana më vonë është vërtetuar edhe me zbulimet e gërmadhave të vendbanimeve të antikës së vjetër dhe të periudhës bizantine në Lipjanin e sotëm.

Është një nga krahinat qe perbenin Epirin e lashtë.Krahina e lartpermendur zgjatej nga Ambrakija,pjesa jugore e bregditit d.m.th. nga gjiri i Nartes deri ne lumin Thijamis d.m.th Kalama.Me një fjale Tesprotia ishte emri i vjetër i pjeses jugore te Shqipërisë te quajtur Cameri.

Kufizohet nga veriu me Mollosine qe perbehet nga sanxhaku i Janines dhe me krahinen e Kaonise qe perbehet nga sanzhaku u Gjirokastres d.m.th nga krahina e Laberise,nga jugu me Ambrakine d.m.th. me gjirin e Nartes,nga perndimi me detin Jon.Kjo krahine laget nga lumenjte Akeron dhe Kogjin,qe bashkohen para derdhjes se tyre ne det.

Në shek. e parë të erës së re territori i Klinës si dhe i gjithë Dardanisë gjëndej nën sundimin e Perandorisë Romake në ç'kohë në afërsi të Klinës përmendet Dersniku si qendër municipale e farefisit Dardan. Pas rënies së Perandorisë Romake, Dardania, pra edhe Klina me rrethinë, u vërshua nga sllavët, e cila dyndje në gadishullin Ballkanik mori fund në shek. VIII. Pas ndarjes së Perandorisë Romake, Klina me rrethinë ra nën sundimin Bizantino - -Grek. Pas krishterizmit bizantin, ai sllav ndikoi që këto anë me vendbanimet mesjetare dhe me kishat parasllave të përvetësohen nga sllavët. Në shekullin e parë të erës sonë, gjatë sundimit romak, si qendër municipale e fisit dardan përmendet edhe Dersniku, ndërsa gjatë sundimit bizantin hasim në gjurmët e kishës së Paskalicës me kambanore në fshatin Videjë. Profirogoniti në traktin e tij të njohur "Shënime për popujt" shkruan në vitin 948-952, se ndër qytetet e banuara dendur është edhe Dersniku - "Desstinik". Vendbanim i hershëm është edhe Dollci i sotëm, i cili ishte i shënuar me emrin Zalug në hartën e Manastirit të Hilandarit në vitin 1200 nga Solovjevi. Pas rënies nën turqit, jeta e shqiptarëve ishte e vështirë. ç'prej atëherë Klinën e karakterizon edhe larmia fetare.Popullësia e këtyre trevave merrej kryesisht me bujqësi e cila ishte mjaft e zhvilluar.

Klina identifikohet si vendbanim i hershëm Ilir, me emër Chinna, të cilën e hasim te Ptolomeu që në vitet 87-150 (në hartën e Ptolomeut). Ky lokalitet i lashtë ilir shtrihej në bregun e majtë të rrjedhës së epërme të Drinit të Bardhë, që i përgjigjet realitetit të sotëm gjeografik. Kjo date si dhe Ujvara e Mirushës u bënë edhe simbol i amblemës së qytetit të Klinës. Chinna në kuptimin Cin shpjegohet si kin në mes të Drinit të Bardhë dhe lumit Klina.Banorët e këtyre viseve nuk pushuan se luftuari për liri deri në ditët e sotme.

Vushtrria ose Vicianumi (Ana e Viçave) siç është quajtur përpara sipas emrit të vjetër ilir, është lokalitet antik, që daton qysh nga mesjeta, edhe para Perandorisë Romake, përkatësisht që nga koha e dardanëve. Viciana në fund të shekullit I para l. K. pushtohet nga Perandoria Romake. Gjatë periudhës së pushtimit romak (I–V) Viciana kishte arritur një zhvillim të konsiderueshëm ekonomik dhe kulturor. Pas shkatërrimit të Perandorisë Romake, Viciana mbeti në kuadër të Bizantit. Pas ndarjes së krishterizmit më 1054 në katolicizëm dhe ortodoksizëm, pjesa më e madhe e popullatës së Vicianës ishte katolike. Në shekullin XIV Perandoria Osmane filloi ta pushtojë Ballkanin. Në Vushtrri prezenca e osmanëve së pari shënohet në vitin 1439. Vendosja e administratës osmane në Vushtrri, bëri që në këtë qytet të përhapet feja islame dhe të ndërtohen xhami, hane, medrese, hamame (banjo publike) etj. Gjatë shekujve XV–XVIII, Vushtrria ishte ndër qytetet më të mëdha në Ballkan dhe në Perandorinë Osmane dhe qendër e sanxhakut më të rëndësishëm të Perandorisë Osmane.

Vushtrria shtrihet ndërmjet Prishtinës dhe Mitrovicës, dy qytetet më të mëdha në Kosovë. Kufizohet me Mitrovicën në veri, në lindje me Besianën, në jug me Kastriotin, në jugperëndim me Drenasin dhe në përëndim me Skënderajn. Sipërfaqja e saj përfshin 345 km² | Terreni: malore në veri; lugina pjellore në jug | Lumenjtë: Lumi Sitnica, si lum kryesor, ndërsa dy lumenj më të vegjël: Tërstena dhe Studimja, kalojnë nëpër qytetin e Vushtrrisë.| Klimë të butë kontinentale/mesdhetare

Komuna e Vitisë shtrihet në pjesën juglindore të Kosovës, përafërsisht 40 km në jug të Prishtinës. Ajo kufizohet me tri komuna të tjera (Gjilanin, Ferizajin dhe Kaçanikun) dhe me IRJM-në. Në përbërje të komunës hyjnë 43 fshatra që përfshijnë një sipërfaqe prej afro 300 km2. Lumi i Moravës së Binçës kalon përmes luginës qendrore të komunës.